Çalışma ortamlarındaki havaya, kullanılan araç ve gereçlere, gıdaya ya da insan vücudunun dış ortamla temas eden cildine bulaşabilen, çevrenin sağlıklı yaşama uygun kimyasal bileşimini az veya çok değiştiren etkenlere kimyasal madde maruziyeti denmektedir. Uygulamada çalışanların bu şekilde kimyasallara maruziyetinin hesaplanması, bugüne kadar, çalışma ortamındaki hava içinde bulunan kimyasalların ölçülmesi esasına dayanmaktadır. Buna endüstriyel hijyen denmektedir.
Kimyasal madde maruziyeti, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 2013 yılında çıkarılan Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yapılmaktadır. Bu yönetmelik, çalışma ortamlarında bulunan, kullanılan veya bir şekilde işlem gören kimyasal maddelerin etkileri yüzünden ortaya çıkan ya da ortaya çıkması muhtemel risklerden, çalışanların sağlığını korumak ve güvenli bir çalışma ortamı temin etmek amacı ile çıkarılmıştır.
İşveren, çalışanların kimyasal maddelere maruziyetini önlemek, bu sağlanamadığı takdirde en aza indirmek ve çalışanların bu maddelerin risklerinden korunması için gerekli bütün önlemleri almak zorundadır.
İşveren, çalışma ortamlarında tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını araştırmak ve tehlikeli kimyasal madde bulunması durumunda, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden olumsuz etkilerini tespit etmek üzere, İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde risk değerlendirmesi yapmak zorundadır.
Bu risk değerlendirme çalışmasında özellikle şu belirtilen hususlar üzerinde durulur:
- Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik bakımından riskleri ve zararları.
- Üretici, ithalatçı veya satıcılardan temin edilecek Türkçe malzeme güvenlik bilgi formu.
- Kimyasal madde maruziyetinin cinsi, düzeyi ve süresi.
- Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şekli ve kullanım sıklığı.
- Yönetmelik ekinde yer alan mesleki maruziyet sınır değerleri ve biyolojik sınır değerleri.
- Bütün alınan veya alınacak olan önlemlerin etkisi.
- Daha önce yapılan sağlık gözetim sonuçları.
- Birden çok kimyasal madde ile uğraşılan çalışma ortamlarında, bu maddelerin birbirleri ile olan etkileşimleri.
Bir başka ifade ile, çalışma ortamlarında çalışanların sağlık ve güvenlikleri için tehlike ve risk oluşturan çeşitli maddelerin varlığının saptanması, seviyelerinin ölçülmesi ve gerektiğinde kontrol altına alınması amacı ile yapılan faaliyetlere çalışma ortamı gözetimi denmektedir.
Çalışma ortamı gözetimi faaliyetlerinde ham madde içinde kullanılan kimyasal maddelerin çalışma ortamında oluşturduğu toz, duman ve kişiler üzerindeki maruziyet değerlerinin belli teknik araçlar kullanılarak ölçülmesi ve günlük ve haftalık maruziyet değerlerinin ve STEL değerlerinin tespit edilmesi işlemine de kimyasal ölçüm denmektedir.
Ortam ölçümlerinde, çok toksik madde, toksik madde, zararlı madde, aşındırıcı madde, tahriş edici madde, alerjik madde, kanserojen madde ve benzeri tanımlamalar kullanılmaktadır.
TÜRCERT belgelendirme kuruluşu, belgelendirme çalışmaları ve danışmanlık ve eğitim hizmetleri yanında, ihtiyaç duyan firmalara belli teknik hizmetler de vermektedir. Bu kapsamda, Kimyasal Madde Maruziyeti Ölçümü ve diğer benzer test çalışmalarında, deneyimli ve uzman bir kadroya sahip olan TÜRCERT belgelendirme kuruluşuna güvenebilirsiniz.