ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, etkili bir kalite yönetim sistemini ifade eden bir standarttır. Bu standardın gerektirdiği koşulları sağlayan kuruluşlar, ISO 9001 belgesini alabilirler. Bu belge sayesinde bir kuruluş, ürettiği ve müşterilerine sunduğu mal ve hizmetlerinin, uluslararası alanda kabul görmüş bir standarda uygun olarak üretildiğini göstermiş olmaktadır.
Uluslararası Standartlar Teşkilatı ISO tarafından üretilmiş olan kuruluşların kalite yönetim sistemi' nin şartlarını ve yapısını anlatan temel standart ISO 9001:2015 revizyon kalite standardıdır.
Bu standardın temel amacı ve kazanımı işletmelerde disiplinli bir yapı kurarak tecrübe edilmeden, deneme-yanılma metodları uygulamadan kurumsal bir kalite yönetim yapısına kavuşmaktır.
Standart tüm işletme süreçlerine uygulanmakta ve her adımda işletmenin prosedürlerle, talimatlarla, politikalarla, hedeflerle, planlarla, risk analizi ve hedef çizerek uygun yapıda işlemesini, kuruluşun yöneticisi-patronu olmasa bile işletmenin yoluna devam etmesini sağlayan disiplinli bir yapı oluşturur.
Yani;
Planlanmış,
Uygulanmış,
Kontrol edilmiş,
Ölçülüp analiz edilebilir bir işletme yönetimini oluşturmak amaçlanmıştır.
ISO 9001 standardı, merkezi Cenevre’de bulunan ve yüze yakın ülkenin üye olduğu Uluslararası Standartlar Organizasyonu tarafından geliştirilmiştir. Her ülkenin kendi belirleyeceği standartlara göre hareket etmesi ticaret açısından teknik bir engel olarak kabul edildiğinden, Uluslararası Standartlar Organizasyonu’nun ISO 9000 Kalite Yönetim Standartları çalışması, geniş bir kullanım alanı bulmuştur.
ISO 9000, kuruluşların müşteri memnuniyetini yükseltmek amacı ile kurmak istedikleri kalite yönetim sisteminin kurulması ve geliştirilmesi konusunda rehberlik yapan bir standartlar bütünüdür.
ISO 9001:2015, bir kalite yönetim sistemi için kriterleri ortaya koymakta ve sertifikalandırılabilen tek standarttır (bu bir gereklilik olmamasına rağmen). Faaliyet alanından bağımsız olarak büyük veya küçük herhangi bir kuruluş tarafından kullanılabilir. Aslında, 170'den fazla ülkede ISO 9001 sertifikalı bir milyondan fazla şirket ve kuruluş var.
Bu standart, güçlü bir müşteri odaklılık, üst yönetimin motivasyonu ve çıkarımı, süreç yaklaşımı ve sürekli iyileştirme gibi bir dizi kalite yönetim ilkesine dayanmaktadır. Bu prensipler pdf Kalite Yönetim İlkeleri'nde daha ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.
ISO 9001: 2015 kullanımı, müşterilerin tutarlı, kaliteli ürün ve hizmet almasını sağlayarak, birçok iş avantajı sağlar.
ISO 9001 ise, Kalite Yönetim Sistemlerinin kurulması aşamasında uyulması gereken koşulları tanımlamaktadır. Bu koşullar tamamlandığında, kuruluş belgelendirme denetimine tabi tutulacaktır. Denetim sonucunda da ISO 9001 Belgesi alacaktır.
Uluslararası Standartlar Organizasyonu, her 5 yılda bir bu standartları gözden geçirmekte ve gelen görüş ve ihtiyaçlar doğrultusunda gerekli düzenlemeleri yapmaktadır. En son revizyonlar 2008 yılında yapıldığından, kuruluşlara verilecek kalite belgeleri ISO 9001:2015 şeklinde tanımlanacaktır. Böyle bir ifade belgenin 2015 yılı versiyonu olduğunu göstermektedir. 2015 versiyonu 2015 yılı Eylül ayında yayınlanmıştır. Ancak standarda yeni bir gereklilikler ilave edilmiştir. Sadece yürürlükteki standartta belirtilen gerekliliklere ilaveten risk tabanlı kalite yönetim sistemi ilkesi eklenmiştir.
Bir kuruluşta ISO 9001 standardının uygulanıyor olması herşeyden önce o kuruluşta kalite anlayışının yerleşmiş olduğu gösterir. Bu sayede kuruluşun karlılığı, verimliliği ve pazar payı yükselecek, buna karşılık maliyetler düşmüş olacaktır. Etkili bir yönetim kurulmuş ve çalışanların inancı yükselmiş olacaktır. Ama en önemlisi müşteri şikayetleri azalacak, ürün iadeleri azalacak ve müşteri memnuniyeti yükselecektir.
Ürün veya hizmetin üretimden tüketiciye ve son kullanıvıya ulaşıncaya kadar geçen dönemde müşteri istek ve beklentilerini süreklilik sağlayacak şekilde hedef proseslerinde disiplinli bir şekilde işleyerek müşteriye kaliteye ulaşmasını temin eden kalite yönetim uygulamalarının tümüne ISO 9001 Standardı denilmektedir.
ISO 9001 Standardının temel odağı müşteridir ve müşteri memnuniyetidir, müşteri memnuniyetine uygun çalışılmasını hedefler ve ona yönlendirir.
ISO 9001 Standardı her türlü kuruluşa kurulabilir ve uygulanabilir yapıda oluşturulmuş bir standart olup, Makine, Kimya, Gıda, Üretim, Ar-Ge, Temizlik, Güvenlik, Sağlık, Enerji, Uzay, Havacılık, Otomotiv, İthalat, İhracat ve daha bir çok sektöre yani resmi kaydı olan her kuruluşa uygulanabilir.
ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemleri, Şartlar standardı şu şekilde maddelenmiştir:
- Kapsam
- Bilgi referansları
- Terimler ve tanımlar
- Kalite yönetim sistemi
- Yönetim sorumluluğu
- Kaynak yönetimi
- Ürün gerçekleştirme
- Ölçme, analiz ve iyileşme
Bu maddelerden 4 ve devamı zorunlu koşulları ifade etmektedir.
ISO 9001'in sektöre özel uygulamaları
ISO, ISO 9001'e dayanan ve belirli sektörlere ve sektörlere uyarlanmış kalite yönetim sistemleri için bir dizi standartlara sahiptir.
Bunlar şunları içerir:
- ISO 13485 - Tıbbi cihazlar
- ISO 17582 - Her kademedeki seçim kuruluşları
- ISO 18091 - Yerel yönetim
- ISO / TS 22163 - Demiryolu kuruluşları için iş yönetim sistemi gereksinimleri
- ISO / TS 29001 - Petrol, petrokimya ve doğal gaz endüstrileri
- ISO / IEC 90003 - Yazılım mühendislik
ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi’nin ne olduğu ve ne işe yaradığı konusunda, daha detaylı bilgi almak için, TURCERT belgelendirme kuruluşu yönetici ve çalışanlarına başvurabilirsiniz.