Tahribatsız muayene için kısaca, İngilizce ifadesi olan Non Destructive Testing’in baş harflerinden oluşan NDT ifadesi kullanılmaktadır. Burada test ve muayenesi yapılacak olan malzeme ya da parçanın bütünlüğüne zarar vermeden yapılan muayene şekli kasdedilmektedir. Tahribatsız muayenenin geçerliliği, daha önceden yapılan tahribatlı muayenelerin sonuçlarına dayanır.
Tahribatsız muayene yöntemleri ile malzemelerin içinde olan görünmeyen kusur ve hatalar veya malzemelerin yüzeyinde bulunan kusur ve hatalar tespit edilmeye çalışılır.
Tahribatsız muayene yöntemlerinin kullanılma amacı şudur:
· Bu yöntem ile malzemelerdeki hata veya kusurlar ortaya çıkarılır.
· Kapalı bir malzemenin içinde bulunan başka bir malzemenin miktarı ölçülebilir.
· Metal yüzeylerdeki boya kalınlığı ölçülebilir.
· Birkaç parçanın monte edildiği malzemelerde, monte edilen parçaların durumları tespit edilebilir.
Tahribatsız muayene yapılırken, ultrasonik muayene sırasında veya endüstriyel radyografi yapılırken, genel olarak incelenecek olan bölgeye ultrasonik ses dalgaları ya da X ışınları veya gamma ışınları gibi çok küçük dalga boylarına sahip yüksek enerjili ışınlar gönderilir.
Kısaca tahribatsız malzeme muayene, incelenen malzemelere bir zarar vermeden yapılan muayene şekli olup, malzemenin dinamik ve statik yapıları hakkında bilgi elde etmek için yapılır. Tahribatsız muayene yöntemi, malzemelerin üretimi sırasında veya belli bir kullanım süresinden sonra örneğin, aşınma yüzünden oluşan çatlak, iç yapıda meydana gelen bir boşluk ve benzeri hataları tespit etmek için kullanılır. Bu muayene sırasında malzemelerden bir numune almaya gerek yoktur.
Tahribatsız muayenenin çeşitli yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler farklı fiziksel prensiplerle ve farklı şekillerde uygulanır. Bu daha çok incelenen malzemenin cinsine ve aranan hata türüne göre şekillenir. Uygulanan yöntemler şunlardır: göz ile muayene, sıvı emdirme ile muayene, girdap akımları ile muayene, manyetik parça ile muayene, ultrasonik muayene ve radyografik (röntgen) ışınları ile muayene.
Kompresörlerin periyodik muayene ve kontrollerinin yapılması, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu tarafından getirilen bir zorunluluktur. Bu kanuna dayanılarak çıkarılan İş Ekipmanlarının Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Basınçlı Kap ve Tesisatlar başlıklı maddesinde, kompresörleri, basınçlı hava tankları grubunda kabul etmektedir. İilgili standartlarda başka bir süre öngörülmemişse, her yıl en az bir kere kompresörlerin periyodik muayenelerinin yaptırılması gerekmektedir.
Eğer muayene ve kontrol işlemleri tahribatsız muayene yöntemleri ile yapılacaksa, bu kontrollerin sadece TS EN 473 standardına göre eğitim almış mühendisler, teknikerler veya yüksek teknikerler tarafından yapılması gerekir.
“TS EN 473 Tahribatsız muayene, Tahribatsız muayene personelinin vasıflandırılması ve belgelendirilmesi, Genel kurallar” standardı Türk Standartları Enstitüsü tarafından 2010 yılında çıkarılmış ancak 2013 yılında iptal edilerek yerine “TS EN ISO 9712 Tahribatsız muayene (NDT) personelinin kalifikasyonu ve belgelendirme, Genel özellikler” standardı yayınlanmıştır.
TÜRCERT belgelendirme kuruluşu, uygunluk değerlendirme ve belgelendirme çalışmaları yanında, test ve muayene hizmetleri de vermektedir. Komspresörlerin tahribatsız muayeneleri konusunda daha geniş bilgi edinmek ya da bu muayeneleri yaptırmak ihtiyacı varsa, TÜRCERT belgelendirme kuruluşu, deneyimli yönetici ve çalışanları ile işletmelerin ihtiyaçlarını karşılamaya hazırdır.