Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2013 yılında çıkarılan Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (305/2011/AB) yürürlüğe girdikten sonra artık Avrupa Birliği ülkelerine yapı malzemeleri satmak isteyen işletmeler, Uygunluk Beyanı (Declaration of Performance) düzenlemek ve ürünleri üzerine CE işareti koymak zorundadırlar. Uygunluk beyanı düzenleme zorunluluğu şu koşullarda vardır:
- Üretilen yapı malzemesi için bir uyumlaştırılmış Avrupa Birliği standardı varsa
- Bu yapı malzemesi için bir Avrupa Teknik Onayı verilmişse
Ancak yine de bazı yapı malzemeleri için, yukarıda sözü edilen yönetmelikte bazı istisnalar öngörülmüştür. Bu istisnai durumlarda performans beyanı düzenlemek ve ürünlerin üzerine CE işareti koymak kararı işletmeler tarafından verilir.
Burada söz konusu olan yapı malzemeleri, genel hatları ile inşaat ve yapı işlerinde kalıcı olarak kullanılan malzemelerdir. Yapı işi derken sadece bina kasdedilmemektedir. Yol inşaat malzemelerinden, tünellere kadar, barajlardan köprülere kadar ve çevre düzenlemelerinden her türden binalara kadar çok geniş bir alan kasdedilmektedir. Yukarıdaki tanımlamada kalıcı olarak kullanılan derken, kullanıldığı yapının temel performansına katkıda bulunan bütün yapı malzemeleri ifade edilmektedir.
Yapı malzemelerinin performansı, esas olarak şu yedi temel kararkterisik özelliğe bağlıdır:
- Mekanik dayanım ve stabilite özellikleri
- Yangın durumunda güvenli olması
- Hijyen, sağlık ve çevre koşulları
- Kullanımda erişilebilirlik ve güvenlik özellikleri
- Gürültüye karşı koruma özellikleri
- Enerjiden tasarruf edilmesi ve ısının korunması
- Doğal kaynakların sürdürülebilir şekilde kullanılması
Yapı malzemelerinin performansının bu sayılan yedi karakteristik özellikten en az birini sağlamak zorundadır.
Uygunluk Beyanı (Declaration of Performance), üretilen yapı malzemeleri üzerine CE işaretinin konulması için gereklidir. Üzerinde CE işareti olması gereken yapı malzemeleri ise genel hatları ile şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Çatı kaplamaları, çatı aydınlatmaları, bacalar ve yardımcı malzemeler
- Çimento, agrega, sıva ve beton yardımcı malzemeler
- Yol inşaat malzemeleri
- Cephe kaplaması ve giydirme cepheler
- Kapılar ve pencereler
- Yangın alarm ve yangın ile mücadele ürünleri
- Metal ve plastik sabitleyici malzmeler
- Cam malzemeler
- Duvarcılık malzemeleri
- Membran ve geotekstil malzemeler
- Borular, tanklar ve ilgili malzemeler
- Öndökümlü beton malzemeler
- Beton güçlendirici ve önyüklemeli çelik malzemeler
- Yapısal rulmanlar ve metal ürünler
- Yapısal ahşap ürünler ve ahşap paneller
- Isı yalıtım malzemeleri
Yukarıda sözü edilen Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (305/2011/AB) gereğince hazırlanan performans beyanı, işletmelerin hak ve çıkarlarını korumak bakımından çok önemlidir. Çünkü işletmeler, beyan etmedikleri herhangi bir performans için bundan sorumlu tutulamazlar.
Performans beyanının özellikleri kısaca şu şekildedir:
- İşletmenin ürünlerini tanıttığı bir belgedir
- İşletmenin tip test raporlarına dayanarak sorumluluk üstlendiği bir araçtır
- Tartışmalı durumlarda işletme ile tüketici arasında yasal kanıttır
- Son kullanıcı açısından ürün ile ilgili tanıtıcı bilgiler içeren bir belgedir
- İşletmeye, beyan etmediği performanslar konusunda koruma sağlayan bir dayanaktır
- İlgili bütün taraflara güvence sunan bir belgedir.
Esas olarak bir performans beyanı hazırlanırken şu noktalara dikkat etmek gerekir:
- Herbir yapı malzemesi projesi için ayrı performans beyanı hazırlanmalıdır. Bu beyanda yapı malzemesinin kapsamı açıklanmalıdır.
- Performans beyanı üzerinde üretici firmanın sertifika takip numarası olmak zorundadır.
- Ayrıca üretici firmanın firma bilgileri olmak zorundadır.
- Söz konusu yapı malzemesi üretiminde, hangi performans kriterlerinin uygulandığı belirtilmelidir. Söz konusu performas kriterleri, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin Yapı İşleri İçin Temel Gerekler başlıklı ekinde yer almaktadır (Ek 1).
Performans beyanının nasıl hazırlanacağına yönelik bir örnek, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği ekinde verilmiştir (Ek 3). Piyasaya sunulan yapı malzemeleri ile birlikte veya elektronik ortamda performans beyanının bir kopyası da son kullancılara sunulmak zorundadır.